3(7) Dorothy Parker

Β.

Νύχτα βροχερή

 Όλων των υπέροχων αμαρτιών μου φαντάσματα,
Που το μαξιλάρι μου φροντίζετε πολύ καλά,
Χαρούμενη η ανήμερη βροχή ξεκινά·
Την κουτσή και δακρυσμένη κρύψτε ιτιά.

Τα μάτια σου αλλού στρέψε και τ’ αφτιά,
Της θλίψης τον μανδύα τράβηξε μακριά,
Τα χρόνια μου του μέλλοντος θα έχεις—
Μαζί μου αύριο θα περπατάς.

Είμαι της βροχής αδελφή·
Αφύσικη, ανίερη, καταδικασμένη,
Στο τζάμι νευρική
Που γρήγορα χάνεται, αργά ανακλημένη.

Με σκιές έχω ζήσει, μια σκιά·
Μ’ άνθη κοιμητηρίων κρεμασμένη.
Αφήστε με απόψε στολισμένη
Σε μιας βροχούλας τα ασημιά.

 Κάθε πράγμα εύθραυστο θα σκουριάσει·
Όταν ένας άλλος Απρίλης περάσει
Μπορεί μια σκόνη νάμαι χνουδωτή,
Τα ευαίσθητα χόρτα κοσκινίζοντας με προσοχή.

Οι γλυκές αμαρτίες όλες θα ξεχαστούν·
Ποιος θα ζήσει τη γέννησή τους να εξιστορήσει;
Άκουστε με τώρα, κι ούτε να μ’ αφήσετε να εκφυλιστώ
Νοσταλγική ακόμη κι ακόμη φιλοδοξώ.

Αγαπημένων πειρασμών φαντάσματα, προσέξτε·
Αδύναμη είμαι, επιεικής νάστε.
Εκείνο που ανάγκη θάχω, δεν θα το δείτε
Ώστε με τους ζωντανούς να ζείτε;

Απόψε στο στήθος αρμένισε της Στυγός·
Στις σκοτεινές διαδοχές ανάμεσα γλίστρα
Από τα εξαίσια καταραμένα
Πνεύματα των κοινών παραβάσεών μου,

Με την Περσεφόνη περιπλανηθείτε, τη νεαρή.
Παπαρούνες μαδώντας για τον ύπνο σας…
Με το αύριο, θα υπάρχει
Ένα ακόμη στοιχειό στα μετρημένα σας ανάμεσα.

(στον Θ.Β.Λ. -από την μεταφράστρια)

(δημοσιεύτηκε στο e-περιοδικό Staxtes
εδώ με μικρές διορθώσεις)

---

 Μετάβαση

Μακριά πολύ και γρήγορα έχω ζήσει για να ορκιστώ

Η συμφορά που με κατατρύχει ποτέ δε θα σβηστεί,

Συχνά πολύ το τέλος του ατελείωτου πόνου έχω δει

Πως η γαλήνη ποτέ πια το μέτωπό μου δε θα ημερέψει, να ορκιστώ.

Ξέρω, ξέρω- το κλαδί που θα μαραθεί

Πάλι γλυκά θα ανθίσει στις τρυφερές βροχές,

Κι από σπόρους θα ριγήσουν αυτές οι τραχιές στεριές-

Μόνο σου λέω: Χειμώνας τώρα μας έχει βρει.

Τι κι αν γνωρίζω, πριν το Καλοκαίρι περάσει

Που αυτή η παραμένουσα πικρή φρενίτιδα, θα απλωθεί;

Τι είναι τώρα αυτό, πως σίγουρα ο Ιούνης, υπόσχεση

Νέα, με χελιδόνια και ρόδα, θα παρουσιάσει;

Η καρδιά μου νερό είναι, τέτοιο που την τρομερή

Να αντιμετωπίσω πρέπει, αργή της Άνοιξης απόλαυση.

---

 Επιτάφιος για μια αγαπημένη κυρία

Οι ώρες της όλες ήταν αθάρρευτη αμμουδιά,

Σε ανέμυαλους σφονδύλους και θυσάνους παρασυρμένη·

Από τα χέρια της ανάμεσα γλιστρώντας ζωηρά·

Σε κάστρα μικρά πατικωμένη.

Μέρα λαμπερή σε μέρα φωταυγή

Σ' ουράνιου τόξου καταρρέει την ασυγυρισιά

Να στροβιλίζονται τα έστειλε κάτω στη συρμή

Καθώς τα ανέστρεψε όλα μακριά.

Ένα φρέσκο ρόδο κόκκινο, αφήστε για εκείνη

Το δρόμο σας τραβήξτε και η συμπόνια ας φυλαχτεί

Είναι ευτυχισμένη, γιατί γνωρίζει εκείνη

Πως η σκόνη της είναι όμορφη πολύ.

---

Απόσταση

Αν ήταν αγαπημένε, τον κόσμο να διασχίσεις,

Να εργαστείς, να παλέψεις ή να αγαπήσεις,

Εγώ ήρεμη μπορούσα να είμαι και να λαχταρώ,

Και τα μάτια μου τη νύχτα κλειστά να κρατώ.

Είχα ένα πόνο ωραίο και γλυκό

Να είσαι μια θάλασσα πέρα μακριά·

Αλλά, ω!, το να σε έχω κοντά εδώ

Πικρό είναι για τη δική μου καρδιά.

---

Επίλογος

Υπάρχει κάτι λίγο στη λήψη ή την παροχή,

Υπάρχει κάτι λίγο στο κρασί ή στο νερό·

Αυτός ο τρόπος ζωής, της ζωής αυτός ο τρόπος, η ζωή

Δεν ήταν ποτέ ένα σχέδιο δικό μου αυτό.

Ω, σκληρή είναι η προσπάθεια και λιγοστό είναι

Το κέρδος του εκείνου που βρίσκεται στην κορυφή,

Διότι η τέχνη μια τελετουργία κάθαρσης είναι,

Και η αγάπη μια μόνιμη αποτυχία καθαρή,

Και τομέας των ζώων είναι η εργασία,

Και για το μύδι, στο όστρακο φωλιά,

Έτσι σκέφτομαι της μάχης να εγκατελείψω την αγωνία-

Θα μπορούσες ευγενικά να με οδηγήσεις στη φωτιά;

---

Μια αρκετά θλιβερή ιστορία

Ποτέ νομίζω δε θα ξέρω πόσο

Γιατί ’μαι έτσι, κι είμαι τόσο.

Γύρω μου, άλλα κορίτσια στ’ αρσενικά,

Βιασύνη εμπνέουν και βουητό από φωτιά,

Του γυαλιού τη διαφάνεια την καθαρή,

Του χόρτου τ’ απριλιάτικου τη γλυκιά μορφή,

Του γρανίτη το γέμισμα το δυνατό·

Αλλ’ εγώ – δεν ξέρω να το σχεδιάζω αυτό.

Τ’ αγόρια που στου Έρωτα τ’ αδιέξοδο είχαμε βρεθεί

Είχαν –θα λέγαμε– εκτός γάμου στραφεί.

Το τραγούδι μου ’κοψαν, ράγισαν την καρδιά,

Κι είπαν να φύγουν, έπρεπε, μακριά,

Εξηγώντας στα δάκρυά μου έτσι κατευναστικά,

Πρώτα οι καριέρες έρχονται και τα γονικά.

Μα ποτέ δε μ’ αρνήθηκε η εμπειρία

Σοφία, γνώση κι ηρεμία!

Παρότι ανόητη είναι όποια να πιάσει επιθυμεί

Το εικοστό πρώτο σαν ποινή – μια αδιάφορη ηδονή,

Να συνεχίσω πρέπει εγώ, ως το σχοινί μου τελειωθεί,

Που απ’ τη γέννησή μου να ελπίζω, μ’ είχαν καταραστεί.

Μια καρδιά μισή παρθενικό είναι κι αρχαϊκό·

Μα η δική μου μοιάζει με ψηφιδωτό–

Το πράγμα κάνει κοροϊδία!

Γιατί είμαι έτσι; έχω απορία.

[μετάφραση: Ασημίνα Λαμπράκου]

Δεν είναι λίγες οι φορές που ασχολούμενη διαβάζοντας παρουσιάσεις έργου ξένων ποιητών, αναρωτιέμαι πώς, με ποιο τρόπο και αν είναι δυνατό, να στέκεσαι έξω και μακριά από το έργο και τον δημιουργό που θέλεις να παρουσιάσεις. Κι αυτό, επειδή συμβαίνει να διακρίνω μέσα από τις επιλογές και τις εκφράσεις τους, τον τρόπο με τον οποίο ο δοκιμιογράφος στέκεται όχι μόνο στο έργο και τον παραγωγό του αλλά και τη ζωή, τις διαφορετικότητες, τα γεγονότα, την ιστορία πίσω από αυτά προσφέροντας στην εικόνα του δημιουργού όπως προκύπτει από το έργο και τα βιογραφικά του στοιχεία ή αφαιρώντας κι αμαυρώνοντας αυτήν.

Στην περίπτωση της Πάρκερ και όσο μου επέτρεψε το διαδίκτυο και η ικανότητά μου να ψάχνω μέσα σε αυτό, εκτίμησα ιδιαιτέρως τους τρόπους δύο εξ όσων διάβασα να αναφέρονται στο έργο της. Της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου στο dimart blog και του Δημήτρη Πολιτάκη στη Lifo. 
Σημεία κόβω και παρουσιάζω και εδώ:

[...]  πώς θα έγραφε, άραγε, η ίδια ένα τέτοιο κείμενο για τον εαυτό της, αυτή η τρομακτικά ευφυής τύπισσα που πέρασε όλο της τον λογοτεχνικό βίο σαρκάζοντας και αυτοσαρκαζόμενη όσο κανείς, παράγοντας χιούμορ και φλερτάροντας στο χαρτί ισοβίως με το θάνατο. Έχω μείνει, λοιπόν, ακίνητη γιατί θα ήθελα το κείμενό μου γι’ αυτήν να ήταν πνευματώδες και αστείο, μόνο που διαβάζοντας για τη ζωή της μου έχει μείνει μια ανυπόφορα πικρή γεύση (ματαίωσης; μοναξιάς;) που με βραχυκυκλώνει. Γιατί η Ντόροθι Πάρκερ έλαμψε εκτυφλωτικά για μια δεκαετία (τη δεκαετία του ’20, τα «roaring twenties»), αλλά μετά έσβησε, και όχι επειδή πέθανε νέα, όπως θα ήθελε, ενδεχομένως, ένα καλοφτιαγμένο ρομαντικό σενάριο καταραμένου καλλιτέχνη αλά Ρεμπώ, αλλά απλώς κάηκε και το πνεύμα της εξαντλήθηκε και γέρασε και ξεχάστηκε, εντελώς μόνη, αυτή, που ήταν μια από τις πιο λαμπερές μορφές της μεγάλης –λογοτεχνικά και κοινωνικά– Νέας Υόρκης της εποχής, μια σταλιά άνθρωπος με μια πελώρια φήμη. [«Οι άνθρωποι οφείλουν να είναι ένα από τα δύο: είτε νέοι είτε γέροι. Όχι· γιατί να κοροϊδευόμαστε; Οι άνθρωποι οφείλουν να είναι ένα από τα δύο: είτε νέοι είτε νεκροί».]

Κι όμως, στην ιστορία της λογοτεχνίας, η Ντόροθι Πάρκερ αποτελεί μια κατηγορία από μόνη της. Ακόμα και σήμερα, που τα γνωστά είδη της πεζογραφίας και της ποίησης έχουν διευρυνθεί τόσο, πάλι δύσκολο θα ήταν να τοποθετήσεις κάπου συγκεκριμένα μια γυναίκα που έγραφε σχεδόν τα πάντα, αλλά στην ουσία χρησιμοποιούσε τις υπάρχουσες φόρμες ως όχημα για το σκληρό, ετοιμόλογο, ανυπόφορα εύστοχο χιούμορ της. Το αμετάφραστο «wit». Ναι, έγραφε υπέροχα, ποιήματα και διηγήματα· αλλά η τέχνη του λόγου της Πάρκερ ήταν σίγουρα περισσότερο προφορική παρά γραπτή: «Το πρώτο πράγμα που κάνω κάθε πρωί είναι να πλύνω τα δόντια μου και να ακονίσω τη γλώσσα μου», έλεγε.

Μαργαρίτα Ζαχαριάδου(DIMART blog)

 Η Ντόροθι Πάρκερ, πάντως, γνώριζε καλά, προς βαθιά της απογοήτευση, ότι ήταν καταδικασμένη να μείνει στην αιωνιότητα διάσημη για ένα σωρό αυτοαναφορικές, αυτοσαρκαστικές, «πνευματώδεις» ατάκες, πολλές από τις οποίες ούτε είχε πει, ούτε θα έλεγε ποτέ, της αποδόθηκαν, όμως, αυθαίρετα και αβασάνιστα, αφού έμοιαζαν να ταιριάζουν σ’ αυτό που κατέληξε να συμβολίζει, όχι αυτό που επιθυμούσε να είναι.

Είναι πιο εύκολο να γράψεις για αυτά που μισείς – όπως είναι πιο εύκολο να κριτικάρεις ένα κακό θεατρικό ή ένα κακό βιβλίο.(Ντόροθι Πάρκερ)

[...]γράφει ο Robert Gottlieb στο «οριστικό» κείμενό του με τίτλο «Brilliant, Troubled Dorothy Parker» που δημοσιεύτηκε στο «New York Review of Books»

«… η Ντόροθι Πάρκερ ήταν πάντα έτοιμη να φανεί αντάξια των προκλήσεων που θέτουν τόσο το μεγαλείο όσο και τα σκουπίδια. Αυτό που την τρέλαινε ήταν οτιδήποτε βρισκόταν ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο… Παραήταν ξύπνια για να αποδεχτεί τον ίδιο της τον μύθο και να γλιστρήσει στη νοσταλγία. Αυτό την άφηνε με το καθαρό μυαλό που απαιτείται για να αναγνωρίζει κανείς κάποιες πολύ πικρές πραγματικότητες στη ζωή του. Παραήταν συνετή για να ζει μετανοιωμένη, κατανοούσε όμως πόση από τη ζωή της είχε σπαταλήσει τριγυρνώντας υπό την επήρεια σε οικεία περιβάλλοντα. Έχω την εντύπωση ότι η τραγωδία της Ντόροθι Πάρκερ δεν ήταν ότι υπέκυψε στον αλκοολισμό και πέθανε ουσιαστικά ολομόναχη αλλά ότι παραήταν ευφυής για να πιστέψει ποτέ ότι είχε αξιοποιήσει απολύτως τον εαυτό της». 

Δημήτρης Πολιτάκης (LIFO)

Όσων ανίχνευσα, η ποιήτρια Τζούτζη Μαντζουράνη φέρεται όπως χαρακτηριστικά η ίδια λέει, να έχει την μετάφραση των ποιημάτων της Πάρκερ στα ελληνικά, έργο ζωής της. Στοιχεία των μεταφράσεών της βρήκα στο blog της: η πιτσιλωτή, καθώς και στον ιστοχώρο ΠΟΙΕΙΝ αλλά και το περιοδικό: toperiodiko, στην στήλη της Σοφίας Κολοτούρου: ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ και το νέο περιοδικό ΤΟ ΚΥΜΑ.

Όσον αφορά εμένα την ίδια, οι παράγοντες που με συγκίνησαν και με έδεσαν με το έργο της Πάρκερ, ανάμεσα σε άλλων, θερμά, δημιουργικά και με ξεχωριστή περιέργεια και χαρά ανάγνωσης και απόδοσής του, ήταν η θέση της κι η συμβολή στα κοινωνικά, αλλά και η προσωπικότητά της όπως εμφανίζεται στα ποιήματά της.

Οι αναφορές στο πρόσωπό της μέσα από ανθρώπους που συναναστράφηκε ή το έργο της, δεικνύουν στοιχεία που γίνονται φανερά και στην ποίησή της. Σαρκαστική, με καλή αίσθηση χιούμορ, ρομαντική, πολιτικοποιημένη, μαχητική, ανεξάρτητη,  σπαρακτική, τρυφερή.

Οι μεταφράσεις των ποιημάτων της Ντόροθυ Πάρκερ, λειτούργησαν, σε συνθήκες προσωπικής εγκατάλειψης, σαν οι μικροί στέρεοι βράχοι που πατάς για να βγεις απέναντι, κόντρα στο ρεύμα ενός ποταμού που σε παρασύρει. Και το πέτυχαν. Ανέσυραν και διατήρησαν τη σταθερή αναφορά και κανονικότητα που είχε ανάγκη η σκέψη μου για ένα μεγάλο διάστημα ._   (α.λ.)

 

Σημειώματα για την ίδια μπορεί κανείς να μελετήσει επίσης και στους πιο κάτω συνδέσμους:

ΠΟΙΕΙΝ 

Τζούτζη Μαντζουράνη - ποιήτρια

greekbooks 

Ντομινίκ ντε Σεν Περν - δημοσιογράφος

Ενώ ποιήματά της αλλά και πεζά μπορεί να διαβάσει στα:
Βιβλιοανιχνευτής
Ελεγείες πόνου
Bibliotheque

Staxtes
Φτερά της Χήνας (Ι) και (ΙΙ)
Dimart blog


[επιλογή, παρουσίαση, επιμέλεια, μεταφράσεις: Ασημίνα Λαμπράκου]

© Assimina