κατάλογο της έκθεσης της Εθνικής πινακοθήκης για τον Έλληνα ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα

Στον πρόλογό της στον κατάλογο της έκθεσης της Εθνικής πινακοθήκης για τον Έλληνα ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση, η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αναφέρει:

[…]αναζητεί αδιάκοπα τρόπους να μεταφράσει με χρώματα τη συνομιλία του φωτός με τον κόσμο, σε αυτή την επιούσια και αδιάκοπα ανανεούμενη πάλη οφείλει η ζωγραφική του Τέτση τη μοναδικότητά της. Ο Τέτσης είναι ζωγράφος της χρωματικής πλησμονής, της ηδονής του χρώματος. Το ελληνικό φως, σύμφωνα με τον ζωγράφο, «ισοπεδώνει δημοκρατικά» τους τόνους και ξεθωριάζει τα δυνατά χρώματα. Πώς να παραμείνεις πιστός σε δύο αντίπαλες ερωμένες; στη ζωγραφική του βλέμματος, που έχει να αναμετρηθεί με ένα αμείλικτο φως, και στη ζωγραφική του χρώματος, που φιλοδοξεί να διατηρήσει την καθαρότητα και την ένταση του τόνου; Ο ζωγράφος κατάφερε να κερδίσει αυτή τη μάχη. Δημιούργησε έτσι μια ζωγραφική ελληνική, που είναι ταυτόχρονα φωτοτροπική και χρωματική.

[…] Και ο Γκίκας μεταδίδει τη δική του εικόνα: «το μεσημέρι, το φως γίνεται πυκνό, απτό...σχεδόν μαγικό, δημιουργώντας στη λαϊκή φαντασία την πεποίθηση ότι σε αυτή τη μοιραία ώρα εμφανίζονται...πνεύματα. Μέσα σ’ ένα τέτοιο φωτισμό κάθε βουνό, κάθε βράχος προβάλλει σαν μια πρωτότυπη γλυπτική...Κάθε πέτρα ακτινοβολεί και η λάσπη των χωματόδρομων αντανακλά μιαν αγνότατη λάμψη.» Στο κείμενό του «Λόγος για την Ύδρα» επανέρχεται: «Την ώρα του μεσημεριού, το ντάλα μεσημέρι, οι ασβεστωμένοι τοίχοι αντικατόπτριζαν μια λάμψη δυσβάσταχτη. Οι αντανακλάσεις από τις κοφτερές πέτρες, τα μυτερά φύλλα, τις οξείες γωνίες των κτισμάτων ανέδιναν μια πυρωμένη άχνη που έδειχνε τον αέρα να τρεμουλιάζει σαν φλόγα, να φρικιά σαν στο πέρασμα του στοιχειωμένου δαίμονα της μυστηριακής μεσημβρίας. Λες κι ακούγονταν ο Παν που με το σουράβλι του ακινητούσε τα πάντα κι έκανε τη φύση να κρατάει την ανάσα της». [...] Η κατανόηση του εικαστικού έργου του Γκίκα από τον Ελύτη διατυπώνεται ως κατάκτηση του «μεσημβρινού μυστηρίου». Και ο Γκίκας κρίνοντας τα κολλάζ του Ελύτη αναφέρεται στον πυρωμένο ήλιο που «σε διαπερνά και η σιωπή μεταμορφώνει και ξυπνά τον δαίμονα του μεσημεριού».

(Αλίκη Τσοτσορού - Ελευθέριος Μύστακας, Οδυσσέας Ελύτης – Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας: συγγένειες)

© Assimina